جهاد در راه خدا

تعریف جهاد : جهاددر لغت از کلمه ( جهد) به فتحیا ضم جیم به معنیقدرت ومشقت و سختیاست .
و اجتهاد ، به معنینهایت سعیبرایچیزیبدست آوردن .
اما در دین و شریعت دو نوع تعبیردارد .
الف : تعبیر خاص که منظور آن بکار گرفتن نهایتسعیو تلاش در قتال و جنگ با کفار و طاغیان است .
ب : تعبیر عام طبق تعریف ابن تیمیه رحمه الله میگوید :« جهاد، حقیقت سعیو تلاش در بدست آوردن آنچه الله آنرا دوست میدارد از باورها و کردارهاینیک و دفع آنچه الله برآن خشممیگیرد مثل کفر و فساد و طغیان. » کتاب مجموع الفتاوی 10/191
با این تعریف هر آنچه که مومن در بدست آوردن آندرراه ایمان به الله و فرمانبریاو تلاش نماید مثل مقاومتدر برابر شر و بدیها و انحرافات ، ثابت قدم ماندن در دینالله ، استقامت در مقابل وسوسه هایشیطان ، از جمله جهاددر راه الله محسوب میشود .

انواع جهاد :
جهادطبق تعبیرهایش اینگونه تقسیم میشود :
1- جهاد بانفس : با کسب علوم شرعیکه منجر روشناییبصیرت انسان میگردد وبا استقامت براعمال نیک مبنیبر علم صحیح ، راه درست زیستنبرایانسان واضح و روشن میشود .
و از جمله جهاد با نفس : ایستادن در برابر خواسته هاینفسانیو تمایلات درونیانسان برایغوطه ور شدن در اعماق شهوتهایحرام میباشد والله تعالیدر آیه 69 سوره عنکبوت میفرمایند : {وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْسُبُلَنَا} ( کسانیکه در راه ما تلاش و جهاد نمایند، آنانرا به راههایخود رهنمود میکنیم) .
و همچنین از جملهجهاد با نفس : بخشیدن مال و خرج نمودن در راههایخیر بطورعام و بخشش برایجهاد فیسبیل الله بطور خاص میباشد . الله سبحانه در آیه 60 سوره انفال میفر مایند :{وَمَاتُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فِی سَبِیلِ اللّهِ یُوَفَّإِلَیْكُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ } ( هر آنچه در راهالله صرف نمایید ، پاداش آنرا به تمام و کمال به شما دادهمیشود و هیچگونه ستمینمیبینید) .
2- ایستادگیدربرابر شیطان : شیطان انسان را با شبه هایگمراه کننده ومیل به حرام اغواء میکند که مقاومت در برابر مکرهایشیطاننوعیاز جهاد محسوب میشود .
3- تلاش و مجاهدت در مقابلفاسقین : بوسیله دعوت دادن به اعمال نیک و نهیکردنشان ازاعمال بد و آنها را با بهترین روش توجیح و راهنمایینمودن .
4- تلاش و کوشش در برابر افراد منافق صفت : که با امربه معروف و نهیاز منکر و شبهات آنان را باطل کنیم و و بیارزش و پوچ بودن ادعا هایآنان را اعلام کنیم .
5- ایستادگیدر برابر کفار : با دعوت دادن و جنگیدن با آنهابه کتاب ( زاد المعاد ابن قیم 3/5) مراجعه شود .

فضیلت جهاد :
جهاد و جنگ و پیکار با کفار درراه الله قله و بالاترین درجه اسلام است و بوسیله اینفریضه دینیبود که پرچم اسلام در شرق و غرب بر افراشته شدواین امر از بالاترین و مهمترین عملهاییاست که قرب ونزدیکیبه الله را بدنبال دارد و از بارزترین عبادتها است .و برایبلند شدن کلمه الله مشروع شده ویک نوع راهیبرایدعوت عموم مردم است و آیات و احادیث زیادیدال بر فضیلتاین امر مهم وجود دارد ، در آیه 111 سوره توبه میخوانیم { إِنَّ اللّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْوَأَمْوَالَهُم بِأَنَّ لَهُمُ الجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِیسَبِیلِ اللّهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْداًعَلَیْهِ حَقّاً فِی التَّوْرَاةِ وَالإِنجِیلِوَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللّهِفَاسْتَبْشِرُواْ بِبَیْعِكُمُ الَّذِی بَایَعْتُم بِهِوَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ }
( بیگمان اللهجان و مال مومنان را در برابر بهشت خریداریمیکند ، اینکهدر راه الله بجنگند و بکشند و کشته شوند . این وعده ایاستکه الله در تورات و انجیل و قرآن ، وعده راستین آنرا دادهاست و چه کسیاز الله به عهد خود وفا کننده تر است ؟ پس بهمعامله ایکه کرده اید شاد باشید و این پیروزیبزرگ ورستگاریسترگیاست).
و در آیه 20-21-22 سوره توبه میفرمایند : {الَّذِینَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْفِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْأَعْظَمُ دَرَجَةً عِندَ اللّهِ وَأُوْلَئِكَ هُمُالْفَائِزُونَ٭یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُم بِرَحْمَةٍ مِّنْهُوَرِضْوَانٍ وَجَنَّاتٍ لَّهُمْ فِیهَا نَعِیمٌ مُّقِیمٌ٭خَالِدِینَ فِیهَا أَبَداً إِنَّ اللّهَ عِندَهُ أَجْرٌعَظِیمٌ }
( کسانیکه ایمان آورده اند و مهاجرت کردهاند و درراه الله با جان و مال جهاد نموده اند دارایمنزلتوالاتر و بزرگتریدر پیشگاه الله هستند و آنان رستگاران وبه مقصود رسندگان میباشند . ) (پروردگارشان آنان را بهرحمت خود و خوشنودیو بهشتیمژده میدهد که در آن نعمتهایجاودانه دارند .) ( همواره در بهشت جاودانه میمانندبیگمان در پیشگاه الله پاداش بزرگیموجود است .)
وهمچنین در آیه 169 تا 171 سوره آل عمران میفرمایند : {وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُواْ فِی سَبِیلِاللّهِ أَمْوَاتاً بَلْ أَحْیَاء عِندَ رَبِّهِمْیُرْزَقُونَ٭فَرِحِینَ بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِنفَضْلِهِ وَیَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَمْ یَلْحَقُواْبِهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَهُمْ یَحْزَنُونَ٭یَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمَةٍ مِّنَاللّهِ وَفَضْلٍ وَأَنَّ اللّهَ لاَ یُضِیعُ أَجْرَالْمُؤْمِنِینَ } ( و کسانیکه در راه الله کشته میشوندمرده مشمار ، بلکه آنان زنده اند و به ایشان نزدپروردگارشان روزیداده میشود ) ( آنان شادمانند از آنچهکه الله به فضل و کرم خود به ایشان داده است و خوشحالندبخاطر کسانیکه بعد از آنان مانده اند و به ایشان نپیوستهاند همانا ترس و هراسیبر ایشان نیست و آنان اندوهگیننخواهند شد .) ( شاد و خوشحالند بخاطر نعمتهاییکه الله بهآنان داده است و فضل و کرمیکه به ایشان روا دیده است وهمانا الله اجر و پاداش مومنان را ضایع نمیکند .)
امامبخاریمسلم و از ابو هریره رضیالله عنه روایت میکنند ازپیامبرسوال شد چه کاریبرتر و بهتر است ؟ فرمودند ( ایمانبه الله و رسولش) گفته شد سپس چه چیزی؟ فرمودند ( جهاد درراه الله ) .
همچنین این دو بزرگوار از انس رضیاللهعنه روایت میکنند (یک صبحگاه ویک شامگاه جهاد کردن بهتراست از دنیا وآنچه در آن است ) .

حکم جهاد :
علماء مسلمین براین هستند که جهاد با کفار و جنگیدنبا آنها بخاطر نشر دین اسلام فرض کفاییاست . یعنیزمانیکهگروهیاین واجب را انجام دادند فرضیت و گناه آن از دیگرانساقط میشود .
وبدلیل قول الله در آیه 95 سوره نساء {لاَّ یَسْتَوِی الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ غَیْرُأُوْلِی الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِبِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُالْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ عَلَىالْقَاعِدِینَ دَرَجَةً...} ( مسلمانانیکه مینشینند بامسلمانانیکه با مال و جان در راه الله جهاد میکنند برابرنیستند الله مرتبه والاییرا نصیب مجاهدان نموده است کهبالاتر از درجه خانه نشینان است مگر اینکه خانه نشیناندارایغذریباشند...)
ابن قدامه رحمه الله میگوینداین آیه دلیلیاست بر اینکه آنانیکه جهاد نرفته اند گناهکار نیستند . ( المغنی 13/6 )
و الله تعالیدر آیه 122سوره توبه میفرماید : {وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَلِیَنفِرُواْ كَآفَّةً فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّفِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِیالدِّینِ وَلِیُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْإِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ } ( شایسته نیست کهمومنان همگیبیرون بروند بلکه بایستیاز هر قوم و قبیله ایعده ایبراییادگیریتعلیمات اسلامیخارج شوند و هنگامیکهبسویقوم و قبیله خود برگشتند آنان را بترسانند تا برحذرباشند )

حالاتیکه در آن جهاد واجب میشود :
علماء گفته اند در سه حالت جهاد واجب میشود
1- زمانیکه دو لشکر اسلام وکفربا هم روبه رو شدند دیگر حقنداریبه معرکه پشت دهی، در آیه 15و16 سوره انفال آمده : {یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا لَقِیتُمُالَّذِینَ كَفَرُواْ زَحْفاً فَلاَ تُوَلُّوهُمُالأَدْبَارَ٭وَمَن یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُإِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِّقِتَالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلَىفِئَةٍ فَقَدْ بَاء بِغَضَبٍ مِّنَ اللّهِ وَمَأْوَاهُجَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِیرُ } ( هنگامیکه با انبوهکافران روبه رو شدید بدانان پشت نکنید٭هر کس در آن هنگامبه آنان پشت کند و فرار نماید گرفتار خشم الله خواهد شد وجایگاه او ، دوزخ خواهد بود و جهنم بدترین جایگاه است)
2- زمانیکه کفار به شهر معین حمله ور شود بر اهل آنشهر جنگیدن واجب است زیرا دفاع از نفس واجب است . اللهسبحانه در آیه 190 سوره بقره میفرماید: {وَقَاتِلُواْ فِیسَبِیلِ اللّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَكُمْ وَلاَتَعْتَدُواْ إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبِّ الْمُعْتَدِینَ } ( و در راه الله بجنگید با کسانیکه با شما میجنگند و تجاوزو تعدینکنید).
3- زمانیکه ولیامر مسلمین گروهیراموظف کرد به اینکه برایجهاد به منطقه ایبروند ، همانطورکه درآیه 38 و39 سوره توبه آمده {یَا أَیُّهَا الَّذِینَآمَنُواْ مَا لَكُمْ إِذَا قِیلَ لَكُمُ انفِرُواْ فِیسَبِیلِ اللّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الأَرْضِ أَرَضِیتُمبِالْحَیَاةِ الدُّنْیَا مِنَ الآخِرَةِ فَمَا مَتَاعُالْحَیَاةِ الدُّنْیَا فِی الآخِرَةِ إِلاَّقَلِیلٌ٭إِلاَّ تَنفِرُواْ یُعَذِّبْكُمْ عَذَاباًأَلِیماً وَیَسْتَبْدِلْ قَوْماً غَیْرَكُمْ وَلاَتَضُرُّوهُ شَیْئاً وَاللّهُ عَلَى كُلِّ شَیْءٍ قَدِیر){ ایمومنان ! چرا هنگامیکه به شما گفته میشود درراه الله حرکت کنید سستیمیکنید و دل به دنیا میدهید ؟آیا به زندگیاین جهان به جایزندگیآن جهان خشنودید ؟خوشیو کالایاین جهان در برابر خوشیو کالایآن جهان چیزکمیبیش نیست٭اگر برایجهاد بیرون نروید الله شما راعذاب دردناکیمیدهد قومیرا جایگزینتان میسازد که جدایاز شما آیند و هیچ زیانیبه الله نمیرسانید و اللهبرهرچیزیتوانا است(

چه زمانیجنگ ، جهاد در راهالله محسوب میشود ؟
جنگیدن و نبرد از دو قصد و نیتخارج نیست :
1 ـ لبیک گفتن به دستور الله ، بخاطرانتشاز عقیدهیگانگیو دفاع از حیثیت اسلام و سرزمینمسلمین و برایافراشته شدن کلمه الله ، در راه او قربانیشدن، جهاد در راه الله محسوب میشود .
2 ـ اما نیتیبرعکس آن باشد ، مثل اینکه بخاطر شجاعتیا تعصب قومیتیا کسبثروت و مال ویا شعارها و اهداف باطل ، بجنگد اینها هیچکدام جزء جهاد در راه الله محسوب نمیشود .
از رسولالله صلیالله علیه وسلم در مورد مردیکه بخاطر شجاعت ویاتعصب ویا ریا جنگ کند پرسیدند : آیا جهاد در راه اللهمحسوب میگردد ؟ فرمودند : ( کسیکه بخاطر اینکه حکم اللهاجرا شود بجنگد آن جنگ و نبرد در راه الله محسوب میشود  ( بروایت امام بخاریو امام مسلم رحمهما الله .

جهاد تا روز قیامت باقیاست :
از حکمت هایالله این است که کشمکش و درگیریبین حق و باطل تا روزقیامت باقیبماند و تا زمانیکه این درگیریو کشمکش وجوددارد جهاد هم وجود دارد و به وقت معینیمحدود نشده است تازمانیکه باطل و گمراهیو کفر وجود دشته باشد جهاد هم باقیاست و فضیلت آن بر حسب همه زمانها و مکانها بر جایخودوجود دارد . الله تعالیدر آیه 217 سوره بقره میفرماید : ( .. وَلاَ یَزَالُونَ یُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّىَیَرُدُّوكُمْ عَن دِینِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُواْ .. ) < پیوسته با شما خواهند جنگید تا اگر بتوانند شما را از دینو آئینتان بربگردانند > .
و امام مسلم از جابر رضیالله عنه از پیامبر روایت میکنند که فرمودند : ( همیشهگروهیاز امت من بخاطر حق در جنگ و کارزار هستند و تا روزقیامت وجود خواهند داشت .)
و پیامبر میفرمایند : ( خیرو خوبیتا روز قیامت در اسبها وجود دارد ) اشاره به ایناست که تا قیامت جهاد وجود دارد . بروایت امام بخاریوامام مسلم رحمهما الله